Publicación dos resultados da investigación

Xa hai máis de dous anos dende que comezou un proxecto de investigación que tivo nesta ferramenta unha das súas pezas fundamentais por tres motivos diferenciados: recopilar e conservar materiais da nosa cultura de tradición oral, fomentar e reactivar a interactividade dos axentes colaboradores co imaxinario simbólico da súa contorna e, finalmente, crear un medio a través do cal divulgar todos estes elementos.

O resultado final foi a elaboración dun Traballo Fin de Máster («Persistencia en la tradición cultural del noroeste peninsular: una exploración del imaginario popular hacia el pasado») e a publicación de dous artigos na revista Gallaecia: «Persistencia en la tradición cultural del noroeste peninsular: una exploración del imaginario de la muerte hacia el pasado» (2014) e «El imaginario de la alteridad como fuente de conocimiento arqueológico e histórico. El caso del noroeste peninsular» (2015). A todos estes traballos e tamén a outros relacionados coa nosa labor investigadora podedes acceder de balde a través do seguinte enlace: http://baleiro.academia.edu/AitorFre%C3%A1nCampo

Grazas de novo polo voso interese e colaboración e lembrade que esta páxina continúa e continuará sempre vixente e ó voso servizo.

Conclusión do traballo de investigación.

Hoxe mesmo tivo lugar en Santander a defensa do traballo que levou por título «Persistencia en la tradición cultural del noroeste peninsular: una exploración del imaginario popular hacia el pasado» e para o cal se confeccionou a comezos deste ano esta ferramenta dixital. O resultado final deste longo percorrido foi a análise de catro representacións fundamentais da nosa tradición oral que, a súa vez, foron agrupadas en dous imaxinarios con características e repercusións moi diferentes. Así, por un lado, estudouse as figuras do Urco e máis da Compaña dentro do imaxinario da morte e, por outra banda, as creacións dos Mouros, das Mouras xunto os tesouros ós que van asociados (incluíndo neles representacións como a galiña e os pitos e as serpes) dentro do imaxinario denominado como de alteridade. O acceso ó traballo farase público neste mesmo blog no momento en que estea dispoñible o seu enlace na Universidade de Cantabria pero se alguén desexa ter acceso ó mesmo con anterioridade só ten que poñerse en contacto co autor por medio do apartado de dúbidas e suxerencias. Con todo, esta ferramenta así como os seus obxetivos fundamentais de recopilar, conservar e fomentar a cultura de tradición oral seguirán estando en funcionamento de maneira ilimitada. Grazas de novo polo voso interse e pola vosa colaboración.

A Torre de Hércules

Fonte: CEIP Emilio Pardo Bazán

Espazo xeográfico: A Coruña

“Unha das lendas (que falan sobre as orixes da Torre de Hércules), conta que naquelas terras vivía o xigante Xerión que tiña atemorizada á xente do lugar. Estando Hércules pola zona, pedíronlle axuda así que este retou a Xerión a que pelexase con el, vencéndoo e arrincándolle despois a cabeza, que enterrou no lugar onde despois construiu a torre. Hai quen di que por iso no escudo da Coruña aparece a calavera (de Xerión) debaixo da torre de Hércules.”

Estado actual da investigación

Analizados, aínda que non de maneira provisoria, os trasfondos simbólicos e os elementos relativos ós Trasnos, ós Nubeiros e ó Urco, a investigación segue o seu curso cara dous personaxes vinculados ó mundo dos mortos: as Lavandeiras e a Compaña. Seguimos agardando os vosos materiais referidos a estes personaxes ou a calquera outro así como de calquera información relacionada coa nosa cultura de tradición oral e co noso imaxinario popular.

Amuleto contra o Mal de Ollo

Fonte: Vicente Ferreiro López

Espazo xeográfico: Mariña Luguesa.

“Crenza que atribúe ao opérculo do caracol mariño Astraea Rugosa ou Bolma Rugosa a propiedade de defender do mal de ollo ou Ollomao que é precisamente como se coñece tal opérculo, tamén se cre que atrae a boa sorte. Na Mariña tamén se lle chama a este amuleto Bítere ou Bíter. Noutras partes de Galiza recibe outros nomes. En castelán Ombligo de Venus, Ojo de Santa Lucía.”

O Castriño

Fonte: Lola do Cuco do Pacio

Espazo xeográfico: Santiorxo (Sober).

«Pois o papá e a mamá sentiron. De noite formouse unha chuvia, e aí andaban os mouros cavando no Castriño, entre os castiñeiros e unhos penedos, como unha mina, cavando para sacar unha cadea de ouro; porque iba unha cadea de ouro (pero ó cabo nadie o soupo) por unha peneda que hai no río por baixo de Ravacallos. Había un penedo largo e entonces esa cadea de ouro querían mirar se a quitaban os antigos de antes. ¡Porque era cousa de Dios ou do demo; eu non sei o que era! Cavaron, e entonces cando estaban cerca dela, formouse unha tronada, e baixou a cadea e abriuse o penedo e alí se meteu. Entonces o papá e a mamá estaban na cama e sentiron o ruido: ¡Uuuuuuuh…! ‘¡Eso será o trono! Pero o trono non parece. ¿Qué será?’ Levantáronse a mirar e estaba esclarecido, chovía, pero estaba claro. Despois non sei como foron ó río e dixeron: ’¡O penedo por baixo de Ravacallos está fendido!… Está o penedo aberto, ¿cómo sería para abrire? – diron en decir os antigos’. E, efectivamente, os que estiveron alí, falárono e volveron cavar, e xa non viron nada. Mira que sentiron o sonido da cadena, pero non a viron. Está metida entre o penedo, e ahora o río é grande e, xa ves, ¡si fora en tempos!»

A Pena do Gato

Fonte: José “Cachufeiro” da Somoza

Espazo xeográfico: Santiorxo (Sober).

“A Pena Atureira, A pena do Gato, por elí andiveron os mouros, elí, na pena, había un tesouro agochado. Fai moitos anos o meu irmao e outros mozos puxéronse a cavar xunto da pedra e mesmo a partiron para encontrar o tesouro que os maiores lle contaban que había. Co tesouro non diron, os mouros debérono agochar moi ben, pero dende aquela elí quedou unha explanada xunto ó penedo. Para elí levaron un libro e unha pita. O libro líallo eu… lía pouco pero… O libro tiña unha piel de ovella que parecía engrasada. Esto sería… Eu teño 82 anos e tiña 12 anos. Bota contas.”

Nova Presentación dos Materiais Publicados

As publicacións emitidas hoxe, 18 de febreiro, responden a unha nova forma de presentar aqueles materiais que nun primeiro momento se fixeran públicos de maneira conxunta. Agora todos os relatos pasarán a ser emitidos de forma individual e cunha etiquetaxe tamén individual co fin de facilitar a búsqueda de resultados dende o cadro de etiquetas sitúado no marxe dereito do blog. Desta maneira, se un quere consultar textos vinculados cun espazo xeográfico determinado ou cun ser mítico concreto, pinchando na etiqueta correspondente, poderá acceder a todos os resultados vinculados con ese elemento.
Mañá, como cada mércores, producirase a publicación de novos contidos da nosa cultura de tradición oral.

Os Ibios

Fonte: Constantino Pérez Puga

Espazo xeográfico: Pinol (Sober).

“Polas ladeiras abruptas do Sil, na orela soberina de Chanteiro, deslízase unha paisaxe farturenta de viñas, sobre un fondo de auga encorada e de monte humanizado: Sacar de Bois, Ravacallos. Camiños de encontro de Caldelaos e Limeses. Atrás van quedando os érbedos avermellados, e os lilas das lavandas e das azaias. Ao chegar ás primeiras casas, a adega do Constante, escavada en rocha, ofrecendo, coma sempre, un vaso de viño ao viaxeiro. Despois duns groliños saborosos levounos o dono á Ibia; guiounos apalpando o terreo co caxato por mor das cataratas nos seus ollos, andando por camiños sempre pinos, zigzagueando entre socalcos, entre pedra e cepa, verde sobre branco por riba do espello da auga: furna translúcida de eidos outrora traballados. ‘Viñeron uns homes grandes e fortes -dixo mentres camiñábamos- que subiron polo río en barcas e fundaron o pueblo. Chamábanse ibios. Non se sabe de onde eran’. Foi o home sinalándonos as pedras das prensas (tamén da oliveira, que este é un pais de regalía e fartura), para ensinarnos, ao fin, as casas dos antigos ibios, pobo que algúns relacionan cos descendentes de Noé. Nada estraño no país do Amandi por vir directamente do inventor do viño. E velaí os muros das súas vivendas mimetizadas coas viñas, sostendo varas e acios gorentosos. Morreu o derradeiro barqueiro de Portabrosmos e quedaron historias por contar.”

O Tesouro da Devesa

Fonte: Maika do Vilar

Espazo xeográfico: Neiras (Sober).

“Ó parecer, a casa do Manoliño da Devesa fixérona uns romanos que apareceron polo lugar cuns burros cheos de ouro. Esconderon o ouro en distintas partes da casa e nos arredores; tanto agocharon que ata os ratos o sacaban dos seus escondrixos. Nunha ocasión viñeron uns ladróns, colleron a muller da casa e ameazaron con matala se non lle decía das riquezas; o home, que estaba escondido, colleu unha ecopeta e matou ós ladróns, que acabaron desaparecendo para sempre na Ola, ese fondo burato que comunica cunha lagoa subterránea da que non se lle coñece a profundidade. Andando os anos, a criada, para quedarse co tesouro, envelenou ós amos e tirounos á Ola, sen que ninguén, nunca, volvera saber máis deles. Criou ós pequenos e fíxose ama de todo”.